در تابستان بحث داغی درباره بنیادگرایی در محلات خارجی نشین درگرفت. بحث با این شروع شد که یکی از اهالی هوسبی، زلیحه داگلی Zeliha Dagli، شهادت داد که سرکوب و زورگویی به زنان از جانب بنیادگرایان مذهبی، در بعضی از محلات حاشیه شهر استکهلم، شدیدتر شده است. حالا او حمایت فعالین جنبش زنان را با خود دارد.
در تعطیلات آخر هفته فعالینِ جنبش زنان از خاورمیانه، از جمله از افغانستان، پاکستان، ترکیه، کوبانی و سوئد جمع میشوند تا درباره حقوق زنان و بنیادگرایی مذهبی، هم در دنیا و هم در سوئد، بحث کنند.
اعظم قرائی از شبکه زنان میگوید: حتی او با این سن و سالش نمیتواند در این محله راحت باشد. این مشکلی است که دارد بدتر و بدتر میشود. بدتر و بدتر به این معنی که جامعه، این محلات را به دست رهبران همین بنیادگرایان مذهبی میسپارد.
گزارشگر: اما نمیتواند اینطور باشد که آدمها در واقعیت‌های متفاوتی در محلات حاشیه شهر زندگی میکنند؟
اعظم قرائی: غیر ممکن است. من هم در آن محله همراه آن زنها و دختران جوان بوده‌ام، منهم دقیقاً همان چیزها را تجربه کرده‌ام. از تعجّب شاخ در میآورم اگر کسی ادعا کند که حضور بنیادگرایی علیه زنان در محلات خارجی‌نشین ما حقیقت ندارد.
شهرزاد اکبر از افغانستان چندین سال برای حقوق زنان در کشورش مبارزه کرده است.
شهرزاد اکبر: رادیکالیزه شدن و بنیادگرایی یک مسأله جهانی است و ما باید در اینکه همراه همدیگر خواهان مبارزه با آن باشیم متحد شویم.
او در زیر ستم و سرکوب طالبان زندگی کرده و حالا میخواهد به متوقف کردن رادیکالیزه شدن جوانان کمک کند، از جمله در سوئد.
شهرزاد اکبر: ما در افغانستان زیر آن شرایط خفقان‌آور زندگی کرده‌ایم و میخواهیم از جوانان بپرسیم که با ملحق شدنتان به چنین گروههایی میخواهید به کجا برسید؟
زلیحه: بعد از بحثهای تابستان خیلیها از من طرفداری کردند. سازمانهای زنان منتظر بودند که یک نفر جرأت کند، پیش بیفتد و حرفی بزند.
مجری برنامه: ... زنانی که تحت ستم و سرکوب بنیادگرایان مذهبی هستند. طبق آمار یونیسف ازدواج دختران خردسال در جنوب آسیا حدود ٤٦ درصد است. امروز در استکهلم یک کنفرانس بزرگ شروع به کار میکند که قرارست راجع به وضع زنان در جهان بحث کند؛ کنفرانس درباره مبارزات زنان علیه بنیادگرایی مذهبی. یکی از مبتکرین کنفرانس، اعظم قرائی به استودیو آمده است تا بیشتر در این باره توضیح بدهد. خوش آمدی.
اعظم: خیلی متشکرم.
- انتظار دارید کنفرانس چه بکند؟
اعظم: در درجه اول امیدواریم بتوانیم خودمان زنان و همه دنیا را سازمان بدهیم، برای اینکه حقوقمان بنحوی باورنکردنی لگدمال میشود، و جرائم بزرگی دارد علیه ما اتفاق میافتد. امیدواریم بتوانیم به استراتژی‌هایی برسیم، که چطور خودمان را سازمان بدهیم، تجاربمان را مبادله کنیم... و بعلاوه بتوانیم توجه دنیا را به این مسأله جلب کنیم، چون فکر میکنیم دنیا ساکت است و هیچکس هیچ کاری نمیکند. هر روز میشنویم که دختران را از مدرسه‌‌ها میدزدند، بعنوان برده میفروشند، اما ما چکار داریم میکنیم؟
- چه کسانی به کنفرانس میآیند؟
- تعدادی زیادی مهمان و فعالین جنبش زنان از جاهای مختلف دنیا میآیند، از افغانستان، بنگلادش، کوبانی... از جاهایی که همه‌شان در معرض بنیادگرایی مذهبی هستند.
- و کِی قرار است وضع در سوئد را بحث کنید؟ سرکوب زنان اینجا در چه وضع است؟
اعظم: سرکوب و ستمگری بر زن به این شکل که بر متن بنیادگرایی مذهبی صورت میگیرد، در سوئد هم جریان دارد. اما معقول بنظر نمیرسد که در این گوشه دنیا، با دولت فمینیستی که سر کار است چنین وضعی وجود داشته باشد. اما متأسفانه از کانالِ کاری که داریم و با تماسهایی که با دختران و زنان داریم، شاهدیم که هرروزه به حقوق انسانیشان، به پایه‌ای‌ترین حقوق انسانیشان تجاوز میشود؛ مثلاً حق لباس پوشیدن آنطور که خود آدم میخواهد، انتخاب زوج، تحصیل... بنابراین در سوئد هم هستند خیلیها که بعنوان افراد از این آزادیها و حقوق پایه‌ای محرومند.
- از نظر تو، که از جمله در رابطه با جرائم ناموسی کار میکنی، این مسأله چقدر در سوئد بزرگ است؟
اعظم: متأسفانه این مسأله بیش از حد بزرگ است. خیلیها این ارزش‌گذاری‌های ناموسپرستانه را دارند. متأسفانه اینطور نیست که آدم به محض آمدن به سوئد، سیستم ارزشهایش را هم فوری عوض میکند. از طرف دیگر جامعه هم بطور صریح و واضح علامت نمیدهد که چه چیزهایی اینجا قابل قبول و چه چیزهایی غیر قابل قبول است.
- چرا به نظر تو جامعه این کار را نمیکند؟
اعظم: فکر میکنم نوعی بزدلی هست. ترس. برای اینکه یک "ما-و-آنها"ی ساختاری وجود دارد. این که مسأله، مسألۀ "من" نیست، مسألۀ "آنها" است و اینکه "ما" باید محتاط باشیم. این محتاط بودن را سالهای سال شاهد بوده‌ایم. مستقل از اینکه دولت چه رنگ سیاسیی داشته باشد، محتاط بودن سر جایش میماند، و ادامه پیدا میکند. مدتی پیش برنامه‌ای در تلویزیون سوئد نشان دادند که در آن امام محله‌ای خارجی‌نشین بصراحت میگفت که این از سر خیرخواهی است که مردان به زنان و دخترانی که لباس درستی نمیپوشند یا رفتار مناسبی ندارند متلک میگویند! به این میگوید خیرخواهی! و همانجا در کنار او مونا سالین نشسته و میگوید ایشان امام بسیار خوبی است و ما با هم همکاری بسیار خوبی داریم!! بله کمی خیرخواهی به نظر میرسد. اما ایکاش تذکر میدادند که این کار جُرم است، این کار توهین است و نباید اتفاق بیفتد. بنابراین میبینید که صراحتی در کار نیست.
- به نظر تو چقدر از این قضیه بخاطر این است که وقتی این مسائل مطرح میشود اغلب راست افراطی موضوع را دست میگیرد و میدان‌دار میشود؟
- بله متأسفانه همینطور است. بدیهی است. وقتی دولت و احزاب بزرگ این مسائل را به حال خودش رها کنند، راست افراطی در جامعه از آن بهره‌برداری میکند. بسیار مهم و حیاتی است که بفهمیم که ما میتوانیم مبارزه‌مان را، هم علیه راست افراطی به پیش ببریم و هم علیه بنیادگرایی مذهبی. فقط این یکی یا فقط آن یکی را انتخاب کردن، یک اشتباه تاریخی است. 'دمکراتهای سوئد' اصلاً مدافع این حقوق نیستند، بنابراین هرگز نمیتواند صاحب و مدعی پاسخگویی به این مسائل بشوند. بعلاوه آنها انتظار دارند چطور بشود؟ با این وضعیت اخیر، میخواهند مردم در دریا غرق بشوند، یا باید کمکشان کنیم و همزمان با آن نشان بدهیم که این جامعه مدافع کدام ارزشهای پایه‌ای است، و انتظار داریم که این اصول قبول و مراعات بشوند. فکر میکنم نکته جالب این است که جامعه دائم پُلاریزه شده است. باید خفه بشویم و ساکت بمانیم که مبادا 'دمکراتهای سوئد' بهره‌برداری کنند یا فقط باید همین یک مسأله را دست بگیریم! ما میتوانیم مبارزه‌مان را علیه هر دوشان به پیش ببریم، در دفاع از حقوق بشر و حقوق زنان و کودکان.
- کنفرانس موفقی داشته باشید.
- ممنون اعظم قرایی که به اینجا آمدی.
اعظم: متشکرم
ترجمه صحبتهای ویدئو-کلیپ این صفحه:
اعظم قرائی: آن جوانانی که من دارم، آنها حتی جرأت نمیکنند طوری که خودشان میخواهند لباس بپوشند. برای اینکه در محله خودشان باشند، لباسشان را عوض میکنند. و اگر از حد و حدود مجاز عبور کنند و نُرم‌ها را در این محلات زیر پا بگذارند به آنها مُهر 'جنده' میزنند، به آنها حمله میکنند، به صورتشان تف میکنند، با اسمهای وحشتناک و توهین‌آمیز صدایشان میکنند... و این قابل قبول نیست. این اصلاً قابل قبول نیست!
هلنا: اعظم قرائی میگوید که حقوق زنان هرروزه در بعضی از این محلاتِ حومۀ شهر لگدمال میشود، و به اینکه سیاستمداران و دیگر دست‌اندرکاران رویشان را برمیگردانند و خودشان را به کوری میزنند تا کسی به آنها اسلاموفوب و راسیست نگوید، بشدت انتقاد دارد. بنظر او این کار خودش در واقع راسیسم است، یک راسیسم وارونه.
اعظم قرائی: این یک طرز فکر راسیستی است. برای اینکه این مشکل، مشکلِ محلات خارجی‌نشین است و به من که ساکن محلات اعیان‌نشین و سوئدی‌نشین هستم ربطی ندارد. آنجاها هست، اینجا که نیست! خیانتی که به این ترتیب مرتکب میشوند، صرف‌نظر از اینکه آگاهانه باشد یا نه، برمیگردد و بشدت به جامعه سوئد لطمه میزند، وقتی بنیادگرایان صاحب قدرت بیشتر و باز هم بیشتری بشوند.
هلنا: در کنفرانس استکهلم فعالین جنبش زنان از همه خاورمیانه شرکت میکنند تا به تقویت مبارزه زنان علیه موج سرکوب و ستم جنسی بپردازند که در پی بنیادگرایی میآید. توصیفاتی که از محلات خارجی‌نشین سوئد میشود این مهمانان را منقلب میکند...
خالده خرسند: دولت سوئد و دیگر دولتهای قوی که قدرت کافی برای کنترل این جنبش‌ها را دارند، باید این کار را بکنند. نه فقط به خاطر زنان، بلکه بخاطر حقوق بشر. باید این را جدّی بگیرند.
اعظم قرائی: ما نمیتوانیم مردم را مجبور کنیم، نمیتوانیم به آنها شستشوی مغزی بدهیم، ولی میتوانیم بگوییم که چه مقررات و چه حدود و ثغوری در این جامعه هست. خوش آمدی، اینجا پناه داری، میتوانی اینجا باشی... اما نمیتوانی به حق و حقوق فردی دیگر دست‌اندازی کنی!